İstatistiksel Analiz

TÜRKİYE SÜPER LİGİ KURALLARI FARKLI OLSAYDI?

Başta spor olmak üzere pek çok alanda alışageldiğimiz ve sorgulamadığımız kuralların pek çoğu uzun yıllar önce oluşturulmuştur. Genellikle bu tip oturmuş kurallar bize zaten en mantıklısıymış gibi gelir.

Çoğunlukla da öyle olduğunu söyleyebiliriz, zira zaman içerisinde denenerek düzeltilmiş olabilirler. Örneğin futbolda ofsaytın olmadığı zamanlar var. Bu zamanlarda kale önünde hep bir “beleşçi” beklermiş. Oyunun yegane amacı bu beleşçiye top ulaştırabilmekmiş. Bu haliyle futbolun bir takım oyunu olmadığını düşündüklerinden bu beleşçiliğe son vermek adına ofsayt kuralı getirilmiş. Çok geçmiş tarihlerde değil, daha 1992 yılında “geri pas kuralı” getirilmiştir. Yani günümüzde futbolcu ayağıyla topu kaleciye pasladığı zaman, kaleci onu eliyle tutamaz. Fakat 1992 yılından önce tutabiliyordu.

Oyun içi kurallar olduğu kadar, oyun dışı kurallar, örneğin puanlama sistemleri de geçmişte oturmuş ve süregiden, standardize olmuş sistemlerdir. Geçtiğimiz günlerde kendi kendime düşünürken, “acaba beraberliğe 2 puan verilse idi, sonuçlar çok değişir miydi?” diye merak ettim. Dün Açık Bilim’i de çıkardıktan sonra boşa çıkan vaktimi değerlendirerek son 10 yılın puan durumu tablolarını Excel’e aktardım. Sonrası hesap kitap…

İki ayrı kural değişikliği

Türkiye Süper Ligi’nin son 10 yılını aşağıdaki kural değişiklikleriyle yeniden yorumladım:

#1 Beraberlik halinde 1 değil 2 puan verilseydi ne olurdu?

#2 Deplasmanda alınan galibiyetlere 3 değil 4 puan verilseydi ne olurdu?

Aşağıda detaylı -ve sıkıcı- tablolarına yer verdiğim sonuçların özetlerini paylaşayım öncelikle.

Genelde şampiyon değişmiyor!

Her iki kural değişikliğinde de genelde şampiyonun değişmediğini söyleyebiliriz, çünkü sadece 2010-2011 sezonunda Fenerbahçe yerine Trabzonspor şampiyon oluyor. Onun dışında her şampiyon yerli yerinde.

Sezon	Takım	#1 Beraberlik 2 Puan	#2 Deplasman Gal. 4 Puan
2013-2014	Fenerbahçe	Fenerbahçe	Fenerbahçe
2012-2013	Galatasaray	Galatasaray	Galatasaray
2011-2012	Galatasaray	Galatasaray	Galatasaray
2010-2011	Fenerbahçe	Trabzonspor	Trabzonspor
2009-2010	Bursaspor	Bursaspor	Bursaspor
2008-2009	Beşiktaş	Beşiktaş	Beşiktaş
2007-2008	Galatasaray	Galatasaray	Galatasaray
2006-2007	Fenerbahçe	Fenerbahçe	Fenerbahçe
2005-2006	Galatasaray	Galatasaray	Galatasaray
2004-2005	Fenerbahçe	Fenerbahçe	Fenerbahçe

O sezonun detaylarına baktığımızda Fenerbahçe ile Trabzonspor’un 82’şer puanla birinci sırayı paylaştıklarını, ancak averaj farkıyla Fenerbahçe’nin şampiyon olduğunu görüyoruz. Küçük bir kural değişikliğinin şampiyonu değiştirmesi doğal.

 İlk beş pozisyondaki değişiklikler

Peki ilk beşte yer alan takımlarda ciddi bir değişiklik var mıydı diye analiz edersek nasıl bir yanıtla karşılaşırız?

Sezon	#1 Beraberlik 2 Puan	#2 Deplasman Gal. 4 Puan
2013-2014	1	2
2012-2013	1	0
2011-2012	1	1
2010-2011	2	2
2009-2010	2	1
2008-2009	0	4
2007-2008	2	3
2006-2007	1	0
2005-2006	2	0
2004-2005	0	0

Tablodan da görülebileceği üzere #1 kuralıyla (beraberliğe 2 puan verildiğinde) 2 sezonda hiçbir sıralama değişikliği olmazken sezonların %80’inde mutlaka bir oynama görülüyor. #2 kuralıyla ise (deplasman galibiyetine 4 puan verildiğinde) 4 sezonda hiçbir değişiklik olmuyor. 2008-2009 sezonunda takımların yerleri epey bir değişmiş. Bu sezonun tablosuna özellikle bakalım:

Asıl S.	Takım	Asıl P.	#1 Beraberlik 2 Puan	P	#2 Deplasman Gal. 4 Puan	P
1	Beşiktaş	71	Beşiktaş	79	Beşiktaş	80
2	Sivasspor	66	Sivasspor	75	Trabzonspor	75
3	Trabzonspor	65	Trabzonspor	73	Sivasspor	72
4	Fenerbahçe	61	Fenerbahçe	68	Galatasaray	68
5	Galatasaray	61	Galatasaray	68	Fenerbahçe	67
16	Konyaspor	38	Denizlispor	43	Denizlispor	40
17	Kocaelispor	29	Kocaelispor	34	Kocaelispor	31
18	Hacettepe	22	Hacettepe	29	Hacettepe	22

Düşmekten kurtulan takımlar

Küme düşen takımlara neler oldu diye sormaya başlayacak olursak eğer, aşağıda “keşke senin kurallar geçerli olsaymış” diyecek takımların sayıları var. Ne var ki sayıları fazla değiller.

Sezon	#1 Düşmeyen T.	#2 Düşmeyen T.
2013-2014	1	0
2012-2013	0	0
2011-2012	0	0
2010-2011	0	0
2009-2010	0	0
2008-2009	1	1
2007-2008	0	0
2006-2007	1	0
2005-2006	0	0
2004-2005	0	0

Görüldüğü üzere #1 kural değişikliğinde sadece 3 sezonda düşmekten kurtulan 1’er takım olurken, #2 halinde sadece 1 tane takım küme düşmekten kurtuluyor.

#1 halinde 2013-2014 sezonunda Antalyaspor yerine Gaziantepspor, 2008-2009 sezonunda Konyaspor yerine Denizlispor (#2 halindeki tek durumda da aynısı oluyor), 2006-2007 sezonunda ise Antalyaspor yerine Çaykur Rize Spor düşecekti. Görünen o ki “beraberliğe 2 puan verilsin” kampanyası yapsa idim Antalyaspor beni desteklermiş.

Bu tablolar bize ne anlatıyor?

Başka bir ülkenin sonuçlarıyla karşılaştırmadıkça bir şey anlatmaz aslında. Birileri başka bir ülkenin ligine aynı çalışmayı yaparsa ama çok şey de anlatabilir. #1, takımlara berabere kalma sayıları kadar puan ekleyen bir kural. Sıralamalar çok değişmediğine göre büyük takımlar birbirlerine yakın sayıda berabere kalıyorlar. Şampiyonların berabere kalma sayılarının 10 yıllık ortalamasının 6,3 olduğu düşünülürse, takımların puanları büyük ölçüde galibiyetlerden geliyor. Bu ligdeki tüm takımlar arasında bariz bir güç dengesizliğinin bir ölçüsü olabilir. Mesela belki başka ülkelerin liglerinde puanlar beraberlik ve galibiyetlerin karması şeklinde oluşuyordur. Böyle bir durumda #1 kural değişikliği daha farklı sonuçlar yaratabilir. Dediğim gibi; karşılaştırmadan bilemeyiz.

Öte yandan #2’nin çok şey değiştirmesi takımların deplasmanda, yani kendi seyircisi olmadığında ne kadar zorlandıklarının bir ölçüsü olabilir. Belki Türk takımları seyircilerinden ya da kendi sahalarında oynuyor olmaktan çok etkilenmiyorlardır. Öte yandan başka ülkelerde deplasmanlar birer cehennem olabilir. Ya da Türkiye gibi doğu-batı uzanımlı bir ülke değil de, geniş bir coğrafyaya yayılmış kuzey-güney uzanımlı bir ülkede, deplasman şartları iklim şartlarını çok değiştireceğinden #2 kural değişikliği daha kritik farklılıklar yaratabilir. Bu da karşılaştırmadan bilemeyeceğimiz sonuçlardan birisi.

Tüm özet tablolar:

Anlatacaklarımızı bitirdiğimize göre tabloların tamamını paylaşmaya geçebiliriz. Aşağıda analizimin toplu sonuçları mevcut. Dilediğiniz sezondaki dilediğiniz değişim özet tablosuna bakabilirsiniz:

Soldaki iki sütun tahmin ettiğiniz üzere asıl sırayı gösteriyor. Hemen yanındaki iki sütun #1 kuralıyla neler olduğu, onun yanındaki iki sütunsa #2 halinde neler olduğunu anlatıyor.

Ben futbolla pek ilgilenmiyorum. İlgilenenlere selam olsun! İyi seyirler.