Harçlığımın tek başına iyi bir sigara almaya yetmediği bir zamandı.

Bu yüzden Ömer ile ortak kısa Marlboro almak, hem harçlıktan sigara harici bir şeyler için de biraz kırıntı kalmasına hem de havalı bir sigara içmeye yarıyordu.

Ancak ortak sigara almanın çeşitli zorlukları vardır:

Sözgelimi ortağınızın sigara içme hızına uymak adamı deli eder. Ortağınız “ver bi sigara” deyince içesiniz yoksa siz de içerisiniz. Gerçek anlamda bir bölüşme yoktur. Paket bitene kadar ortaklık hissesiz biçimde devam eder çünkü. Sonra paketin çok hızlı bitmesi moralinizi bozar. Siz akşama da kalmasını ümit ediyordunuz ama ortağınızın sünger misali sigara içmesi planlarınızı suya düşürür.

Öte yandan ortağınızın kıramadığı arkadaşları olabilir ve bu kişiler de “Marlboro’nun” dayanılmaz havasına binaen ortağınızdan sigara isteyebilirler. “Tevfik, Ahmet’e de bi tane ver” sözü sermayenizi başka paydaşlarla bölüşmek zorunda bırakır.

Bir de “risk/kazanç” kavramıyla karşılaşırsınız. Okul bitip de eve gitmek gerekince, paketi yanında götüren yakalatma riski alır. Buna karşılık sigara hisselerinin tamamını alarak kontrolü ele geçirmiştir.

Bu riski daima ben aldım çünkü apartmanımızın bir asansörü, bu asansörün tavanının iki kenarında lamba, bu lambanın dışında buzlu mikadan yarı saydam cam paneller vardı ve bu paneller çıkarılabiliyordu. Bu panellerden birini çıkarıp arkasına paket yerleştirebiliyordunuz.

Bu da başka bir riski doğuruyordu gerçi: Apartmanda sigara saklamak için seninle aynı yeri kullanan diğer arkadaşların paketi kısmen ya da tamamen aşırması.

Velhasıl bu da çok çeşitli kavgalara sebep oldu zamanında:

– “Paketi mi sen mi aldın lan?”
– “O… çocuğuyum ben almadım” (Çocuklar arasında bir dönem meşhurlaşan bir yemin türüdür.)

Sigara almaya para bulmak ve ailenizin “Okul yemek veriyor, servise de biniyorsun, bu para neyine yetmiyor?” sorusu ile karşılaşmamak için iyi bir plan yapıp makul bir süre öncesinden okul yemeklerini kötülemeye başlamak gerekiyor. Zira okul yemeğini yiyip yemeyeceğinize dönem başında karar vermeniz gerekiyor. Bunun için öncelikle yemekten çıkacak iyi bir mahlukat bulmak lazım. Besin değeri olmayan yemeklerden hayali menüler oluşturup bir de bunlardan gerçekçi bir şekilde yakınmak lazım. Bunu iyi yapabilenler bugün biyolog, doktor, moleküler biyolog, mikrobiyolog, diyetisyen falan oldular.

Sadece okul yemeğini kötülemek yetmez. Bir de kantini methetmek lazım. Olmayan çeşitler uydurup, hayal gücünü zorlamak… Çeşitli ürün gamları, hizmetin ne kadar iyi olduğu, herkesin ne kadar tercih ettiği. Bildiğiniz reklam. Bunu da iyi yapabilenler bugün reklamcı, pazarlamacı, iletişimci oldular mesela.

Ne zaman “İyi yemek yeme bari… Bir hamburger ne kadar mesela?” sorusuna da optimum bir yanıt vermek lazım. Az söylemek okul yemeğine abone olmamak için muhteşem, fakat bu defa harçlık düşecek ve ortak bir marlboro bile alamayacaksınız. Çok söylerseniz okulun yemeğini yemek daha mantıklı bulunabilir. Bu da bütün planları suya düşürür. Bu noktada iki sınır şartı arasında iyi bir optimizasyon yapmak gerekiyor. O soruya iyi yanıt vermek için beynini çok zorlayanlar şimdi mühendis oldular mesela. İddia ediyorum türev bilmeden bunu yapmak geleceğin bilim adamlarını hazırlamıştır.

Çok daha sıkı gözlem altında anne babasından sigara aşırmak zorunda olanlardan iyi eğitim alabilenler polis, hafiye oldular, alamayanlar ise nitelikli hırsız, dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı mesleklerin pençesine düştüler. Beni bu durumdan kurtaran annemin ve babamın aşırılmayacak kadar iğrenç bir sigara olan Maltepe içmesidir herhalde. Her şeyde bir hayır vardır derler ya. Babamın Chesterfield, annemin 2001’e döndüğü günü hala bayram olarak kutlamaktayım.

Bu yazının bir mizah olmasının yanısıra, sigaraya özendirici bir yazı olmaması için de bugün sigara içmekle ilgili bazı düşüncelerimi de açıklayayım:

Bağımlılığın her türlüsünden kaçınmak gerek. Sigara insanın günlük enerjisini emen, sizi prangalara bağlayan, kendinizi onsuz karakterize edemeyeceğiniz, rezalet, iğrenç bir şey. Kapalı bir yere girdiğiniz ve uzun toplantılar yapacağınız zaman sigara için dışarıya kaçmak bile küçük düşürücü. İradesizlik göstergesi. Başlamadıysanız hiç bulaşmayın. Yeni başladıysanız yol yakınken dönün. Çok olduysa başlayalı kendinizi kandırmayı bırakın.

Anne babaysanız da eğer, siz sigara içiyorken çocuğunuza içme demek bir anlam ifade etmiyor.

Ben cebime ilk paketi soktuğumda ve hatta sokakta kızlar yakınımdayken o paketi cebimden çıkardığımda kendimi “daha erkek” hissetmiştim. İlk cinsel deneyim ile benzer duygulardı hatta. Demek ki “çocuklar sigara içmez” demek, ya da babanın sigara içiyor olması ve babanın yetişkin ve otoriter erkek figüründe olması, sigarayı büyümekle, erkek çocuğu için “erkek olmak” ile bağdaştırıyor ve büyüme ile eşdeğer bir anlam kazanıyor.

Belki bu yüzde sigara içmeyen bir kadınsanız eşiniz içtiği için çocukların önünde aşağılayın ve o da gidip balkona gizli gizli içsin. Böyle bir görüntü “Sigara = Erkek Olmak” eşitliğini bozacaktır diye düşünüyorum. “Çocuklar içmez” diye geçici bir engelleme çabası yerine “Akıllı olan içmez” daha mantıklı mesela. Aptallıkla eşdeğer tutmak lazım.

Sigaranın bir çok açıdan  keyifli bir şey olduğu gerçek. Keyif veren her şey bağımlılık yaratır. O keyif keşfedilmeden başı ezilirse daha etkili olur.

Tarkan’ın ilk kasedi yenice çıkmıştı herhalde. Bahçevan kot pantalonlu “Çok Ararsın Beni” klibinden dişlek haliyle o “Çok! Çok!” diyerek sağa sola dönüşünden “süper star” olacağı günleri tahmin edemeyeceğini anlardınız -eğer siz de bilseydiniz-.

Kasedin içinde bir kaç yavaş parçası vardı. Bunlardan birisi “Yine Sensiz” idi.

Evde Tarkan kasedi olduğundan da değil. Hasbelkader bir yerde duyup beynime işlemiştim. Bir çocuğun bir paket jelibonu bitirişi gibi tükenmediği zaman daha tatlı oluyordu şarkılar. Mp3 yok, CD yok. Kredi kartı yok. Kaset lükstü. (Bilmiyorum belki de baba hiç o kadar para vermezlerdi.) Bir yerde duydunuz ve beğendiniz… Kaset almıyorsanız, ve hele ki bir çocuksanız ve kendi kasedinize sahip olmak henüz bir lüks ise, radyolarda o şarkının çıkacağı ümidiyle tüm frekansları tararsınız…

İşte bu ulaşılmazlık ne tatlı yapar o şarkıyı. Yavaş yavaş pişen et gibi.

Üstelik bu şarkının hem ulaşılmazlığı vardı, hem de benim için her daim bir metafor olmuş “güneşin batışını”, hatta bir de “sensiz güneşin batışını” içeriyordu ya. O sıralar yedi katlı bir apartmanın altıncı katındaki evimizin kardeşimin kabus düşüşleri annemin rüyasına girdiği için uzun parmaklıklarla çevrilmiş balkonunda, evin önündeki yolun tam batıya gitmesi talihsizliği sonucu soldan soldan alıyor olduğum batan güneş hep bu şarkıyı canlandırıyordu kafamda.

Sanırım bana da hep Simge’yi anımsatıyordu. Simge ilkokuldaki, aynı kasetteki şarkılardan biris olan “Kış Güneşi” şarkısını birlikte tersten ezberlediğimiz, ilk istikrarlı platonik aşkım.

“Kıtra koç çeg amralvay, Şünöd koy aralnuyo, İklib anas ub nos adev” (Vallahi de billahi de düşünmeden yazdım. Hala ezberimde çünkü.)

Velhasıl, böyle bir akşamdı. Babamın da evde olduğu bir akşam. Uzun yol şöförüydü kendisi, evde bulmak zordu ve onun olduğu bazı anları bu yüzden bazı mutluluk anları olarak anımsıyorum. İçeride patates, biber, kabak ve patlıcan kızarıyor. Domates de kavrularak sos yapılacak. Sarımsaklı yoğurdun eşliğinde.

Ben, çocukluğunu hızlı devirli sosyomanik geçirmiş ben! Bazen günün yarısını sokaklarda sürtüp, kalan yarısını tek başına, kendi başına oynadığı oyunlarla, düşüncelerle ve yalnızlıkla geçiren ben, saydığım bu iki devirden ikincisinde idim ve balkonda güneşin batışına mukabil “Yine Sensiz”i mırıldanıyor, kaş arası gamzesi olan Simge’yi anımsıyordum.

Tek, küçük, bir yağmur bulutunun yoğuşacağı tuttu demek ki.

Cadde’ nin güneş tarafından bulunduğum tarada doğru cadde ikiye bölünmüştü ve yarısına yağmur yağıyor, yarısına yağmıyordu ve yağan yarısı giderek büyüyerek bana yaklaşıyordu…

Hakikaten de yağmur boşaltan bir bulutun üstteki seyahatinin alttaki yansımasına şahit oluyordum. İri taneli yağmur damlalarının etki alanı içine girip çıktık…

Bu benim anımsadığım ve beni en çok etkiyelen görüntülerden biriydi.

Ne muazzamdı ama…

(Aynı şarkıyı Beşiktaş’ta oturup da Kadıköy’de çalıştığım zamanlar, her akşam eve dönerken güneş batıyor olduğunda, vapurda elimde cigarayla tüttürüyor olacaktım çok uzun yıllar sonra… Arkamda ne kızartma kokusu olacaktı. Ne de aklımda Simge… Sadece şarkılar kalıyor yarınlara.)

Uyumaya karar verip de uyuyamadığım çok nadirdir. Işık hızıyla uyuyup uzay zamanı rüyamda büker, bir de zamanı yavaşlatırım. Ama uyuyamadığım zaman da uyuyamam işte. Ne kadar çağırsam da uyku gelmez. Sağa ve sola dönmenin yanısıra sırtüstü ve yüzüstü denemeler de gerçekleştiririm:

İmkansız. “Sorun şehirlerde değil ki, biz tam yalandık” adlı iğrenç parçanın anlatmak istediğini o an anlarım işte: Sorun yatakta ya da pozisyonda değil… Bildiğin yalan o yatış. O zaman iki ihtimal var. Ya kalk (Hayır! Kalkarsan bir daha yatamazsın! Dolayısıyla günün mahvolur.), ya da donarak ölen insanların mutlu tebessümüyle hayal kur: ama geleceğe yönelik değil. Geçmişe doğru… Bir seyahate çık…

Geçmişi anımsamamda üç temel unsur var: Yemek, müzik ve “o sırada nerede oturuyordum”. Aslında bir nev-i mekân.

Biraz daha açmak gerekirse, “o sırada ne yiyordum” sorunun bir karşılığı varsa o an ne olmuş, ne bitmiş anımsıyorum. “O sıralar popüler şarkılar neydi? Ya da ben neyi sık dinliyordum” sorusu da öyle. Diğer soruyu da üstte telafuz etmiştim zaten.

Ve belki de bu yüzden dinlediğim şarkılar bana onları ilk dinlediğim ya da sık dinlediğim mekanları çağrıştırıyor hemen… Pek minikken de aşık olduğum her kısa bir şarkı / şarkıcı addedmiştim ve onları dinleyince hemen ilgili minik bayan gelirdi aklıma…

Beynimin dosyalama sisteminin 3 ana parametresi olduğuna da bu yüzden inanıyorum. Biri midemi, biri ruhumu besliyor. Diğerinde ise var oluyorum. Onu üs ve merkez ediniyorum kendime.

İşte uyuyamadığım günlerin çoğunda şarkı, mekan ve yemek eşleştirmelerini anımsamaya çalışırım kafamda. Tekrar edilen şey unutulmadığı için, tüm ayrıntılar yıllardır aklımda duruyor: Bilhassa 0 yaşımdan bugüne kadar oturduğumuz/oturduğum her evin eşya, oda yerleşimi, akşam hali, gündüz hali, apartman kapısı, balkondaki annemin görüntüsü, beni çağırdığı zamanki sesi, güneşin batışını alan odalar, doğuşunu alan odalar ve elbette bu ayrıntılara bağlı onlarca anı vb. gibi şeyleri bilinç altından üstüne sağlam bir yer vermek üzere davet ediyorum.

Sonunda fırtına şeklinde öyle bir hüzün doğuyor ki,

Sanki büyüdüğüme pişmanmışım gibi…

Bazen hayatın değişim hızı beni ağlatıyor. Neden bilmiyorum. Büyüdüğümü, kaybettiklerimi ve kaybedeceklerimi, zamanın bu kadar acımasız olduğunu ve benim şu ortalama 70 yıllık hayatımın milyonlarca yıllık canlılık tarihinin, milyarlarca yıllık güneş sistemi tarihinin ve bir o kadar da evren tarihinin içinde zerrenin zerresi, bu bütün yaşadıklarımızın, anılarımızın, tarihimizin, varlığımızın da evrenin tamamının içinde zerreden bahsedemeyecek kadar ihmal etmek zorunda olduğumuz bir noktadan, -dünyadan- ibaret olduğu, karışık bir hüzünle başımı döndürüyor.

Şimdi bu detayların, bu beyin içerisinde kimyasal olarak resmedilmiş sinapslar yerine, yazılı olarak kalması için zaman zaman çocukluğumun ruhsal portresini yazmaya karar verdim.

İlkini ya bu yazıdan sonra yazarım, ya da bir kaç gün içinde herhalde…

(Neden hüzün? Anlamış değilim…)