Geçtiğimiz günlerde Anadolu Üniversitesi Yayınları’ndan “Sosyal Politika” adlı ders kitabını incelerken “yoksulluk” hakkında çok şey okuma şansı buldum. Yoksulluğun çeşitli tanımları var, bu tanımlardan birisi de “mutlak yoksulluk”. Mutlak yoksulluk, tanımı içerisinde bir birey ya da bir hane için asgari bir kalori edinimini esas alıyor(1).

Aslında insanlık tarihinin avcı/toplayıcı dönemlerine bakıldığında, kalori konusunun çok önemli olduğunu görüyoruz. Öyle ki, çift sıralı buğdayın Avrasya topraklarında bulunması medeniyetin neden burada geliştiğini açıklamaya yeten nedenlerden birisi. Hatta ve hatta kıtaların gelişmişlikleri ile (tabiki de yeni dünyanın keşfinden önce) o kıtada yer alan besinlerin kalori değerleri arasında güçlü bağlantılar var. Medeniyetlerin ilerlemesinin sahip oldukları yüksek kalorili besin kaynaklarıyla ilişkisi ve hatta medeniyetlerin varlıklarını dayandırdıkları ayaklardan birinin de bu olduğu antropoloji bilimince sürekli dikkate alınan gerçeklerden birisidir(2).

Ders kitabını okurken aklıma şu an piyasada satılan besinlerin fiyatları ve kalorilerini karşılaştırmak, böylelikle hangisinin avcı toplayıcı atalarımıza daha pahalı gelebileceğini saptamak geldi. Bunun için bir tablo oluşturdum.

Birim Kalori Fiyatlarına Göre Ürünler

Tabloda sadece popüler ya da sadece aklıma gelen bir kaç ürün, bu ürünlerin kalori değerleri ve fiyatları var. Her birinin fiyatını sağladığı kalori miktarına bölerek birim kalori fiyatlarını elde ettim. Daha sonra en ucuzdan en pahalıya sıraladım.

Ürün Kalori Fiyat Birim Kilokalori Fiyatı (TL/Kcal)
  Sofra Ekmeği (300 gr.) 960 kcal 0,70 TL 0,00073
  Snickers (Standart Paket, 57 gr.) 504 kcal 1,00 TL 0,00198
  Eti Form Kepekli Bisküvi 169 kcal 0,40 TL 0,00237
  Nutella (Kavonoz, 400 gr.) 2160 kcal 5,90 TL 0,00273
  Pınar Yoğurt (1500 gr.) 1425 kcal 4,35 TL 0,00305
  Eti Browni Gold Mini (1 Paket) 704 kcal 2,50 TL 0,00355
  Pringles Normal Boy (165 gr) 845 kcal 4,65 TL 0,00550
  1 kg. Kangal Sucuk 4520 kcal 36,00 TL 0,00796
  Burger King Whooper menü 646 kcal 11,75 TL 0,01819
  Starbucks Venti boy (20oz) Karamel Macciahto 340 kcal 8,50 TL 0,02500
  Dominos Vegi Pizza Büyük Boy 960 kcal 28,90 TL 0,03010

 

Bu tablo bize, en azından bu ürün grubu içerisinde ekmeğin neden temel gıda ürünü olduğunu açıklıyor, ancak tabloda görülen bir diğer enteresan sonucun da Snickers’ın da temel gıda ürünü olabilecek kadar ucuz kalori sağlaması.

Snickers bu kalori değerini içerdiği fıstık ve karamele borçlu. Bu tabloya bakmasam da bu bilgiyi bir şekilde mantık yürütme yoluyla çıkardığım için ben de trenle yaptığım Avrupa gezim sırasında tren garlarındaki otomatlardan Snickers alıp yiyordum… İşe yarar bir şey yapıyormuşum.

Öte yandan bir diyet ürünü olan Eti Form da içerdiği yoğun karbonhidrattan dolayı yine de az maliyetle çok kalori alma yollarından birisi. Nutella’yı de ilk beşte gördüğümüze şaşırmamak gerek. Pek çok kadın Nutella’yı kilo almalarından sorumlu tutar, zira Nutella da kalori açısından oldukça zengin, ve Türkiye’de eskisinden daha ucuz. Nutella büyük bir indirime girse ve 3 TL olsaydı listede Snickers’ın üstünde yer alacaktı.

Pringles da kalori açısından zengin olmasına karşın Türkiye’de uyguladığı fiyat politikasından dolayı listenin ikinci yarısına giriyor. Pringles satıldığının yarı fiyatına olsaydı Nutella ile kafa kafaya gelecekti.

Görüldüğü üzere kalorisi en maliyetli besin ise Dominos Büyük Boy Vegi Pizza. Zira pizza bu haliyle çok pahalı. Zaten bu fiyatıyla bu pizzay genelde kimse tercih etmiyor. Pizza markalarının sunduğu 1+1 kampanyaları ya da büyük boy pizza yanında verilen promosyonlarla bu rakam dengeleniyor olmalı.

Her şey kalori değil

Hatırlatmak gerek ki her şey kalori değil. Dengeli beslenmenin içeriğinde karbonhidrat, yağ ve proteinlerin yanısıra çeşitli vitaminler ve minerallerden de ihtiyacımız kadar almak var. Bu yüzden bir besinin iyi ya da kötü olduğunu, veya zararlı ya da faydalı olduğunu kalori değerlerine bakarak söyleyemeyiz.

Ben burada sadece, eğer ihtiyacımız olan şey sadece kalori ise neyin daha ucuza geldiğini göstermeye çalıştım. Eğlenceden başka bir amacım yok yani :)

Afiyet olsun. (Yemek bloğu yazısı gibi oldu resmen…)

Kaynaklar:

(1) Eyüp Bedir vd. Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.

(2) Jared Diamond. Tüfek, Mikrop ve Çelik, Tübitak Yayınları, 2008.[/box]

[box]

Açık Bilim Radyo Programı

Bu konuya da şöyle bir değindiğimiz Açık Bilim Radyo Programı

Açık Bilim Radyo Programı, 31. Bölüm: Ekolojik İktisat, Kalkınma ve Çevre

 

[/box]